Zmiana w prawie spadkowym

Z dniem 18 października 2015 r., weszła w życie nowelizacja Kodeksu cywilnego. Bardzo wiele zmian dotyczy prawa spadkowego i niewątpliwie wprowadzone zmiany są korzystne dla spadkobierców. Osoby powołane do spadku zgodnie z przepisami obowiązującymi w naszym kraju mogą być powołane do dziedziczenia na podstawie ważnie sporządzonego testamentu (tzw. dziedziczenie testamentowe), lub jeśli zmarły nie pozostawił testamentu dziedziczenie następuje z ustawy (tzw. dziedziczenie ustawowe). W przypadku dziedziczenia ustawowego, ustalany jest krąg spadkobierców (są to najczęściej małżonek, dzieci, rodzice, rodzeństwo), którzy mogą domagać się spadku.

Aby dobrze zrozumień wprowadzone zmiany warto na chwilę zastanowić się czy właściwie jest sam spadek. Najprościej mówiąc spadek to prawa, ale także obowiązki jakie należały do spadkodawcy (osoby po której otrzymujemy spadek) w chwili jego śmierci. Spadek więc to nie tylko prawa – aktywa jakie pozostawił to sobie zmarły (nieruchomości, ruchomości np: samochód, zgromadzona gotówka), ale także obowiązki – np: długi.

Wprowadzona zmiana w dniu 18 października 2015 r. chroni właśnie spadkobierców przed dziedziczeniem długów po osobie zmarłego w sytuacji kiedy spadkobierca milczy odnośnie przyjęcia, lub odrzucenia spadku.

Wcześniej osoba która dowiedziała się o prawie do spadku, miała 6 miesięcy, aby taki spadek nabyć w całości (wszelkie prawa i obowiązki po osobie zmarłego), lub odrzucić go.
W przypadku kiedy spadkobierca w przeciągu 6 miesięcy, od kiedy dowiedział się o powołaniu do spadku, nie podjął żadnej czynności, mającej na celu przyjęcie, lub odrzucenie spadku, nabywał spadek ze wszystkimi prawami i obowiązkami.

Art. 1015 Kodeksu Cywilnego, przed zmianą z dnia 18 października 2015 r. brzmiał:

• 1. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
• 2. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Jednakże gdy spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Nabycie spadku mogło stanowić pewnego rodzaju pułapkę dla spadkobiercy jeśli osoba ta nie zdawała sobie sprawy z posiadanego majątku zmarłego (zwłaszcza kiedy długi przekraczały majątek zmarłego). W takim przypadku spadkobierca przyjmując spadek w całości odpowiadał za ewentualne długi pozostawione przez zmarłego całym swoim majątkiem.

Obecnie zgodnie z art. 1015 Kodeksu Cywilnego:

1.  Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
2. Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie określonym w § 1 jest jednoznaczny  z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że otrzymując w spadku długi po zmarłym odpowiadamy za ich wysokość tylko do wysokości otrzymanego w spadku majątku (aktywów) po zmarłym.

art. 1031 § 2 Kodeksu Cywilnego stanowi:

1. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi.

Oznacza to, że w najgorszym przypadku spadkobierca nie zyska nic ze spadku zmarłego (jeśli długi spadkodawcy będą przekraczały jego majątek), ale przynamniej nie będzie musiał odpowiadać za długi zmarłego całym swoim majątkiem.

Na sam koniec wart podkreślenia jest fakt, że nowe przepisy dotyczące prawa spadkowego stosuje się tylko do spadków, których otwarcie nastąpiło po wprowadzeniu nowych przepisów czyli od 18 października 2015 r.